Dawniej wsie Beskidu Sądeckiego i Niskiego fascynowały wyjątkowym folklorem i niezwykłymi obyczajami. Mieszkający tu Łemkowie mieli swój własny styl ubierania się, swą mowę oraz architekturę. Po Akcji „Wisła” pozostały po nich jedynie cerkwie grekokatolickie oraz nieliczne przykłady dawnej zabudowy. Fala powrotów w ojczyste strony sprawia jednak, że Łemkowie i ich folklor znów pojawiają się i na terenie Beskidu Sądeckiego, i w wielu miejscowościach położonych na terenie Beskidu Niskiego. Miejscowością, w której kultura łemkowska odrodziła się dość szybko, jest Zyndranowa – niewielka wieś znana z ciekawych imprez folklorystycznych oraz skansenu – muzeum poświęconego Łemkom i ich kulturze.
Zyndranowa – łemkowska wieś na końcu świata
Gdzie leży Zyndranowa? Jeszcze nie tak dawno wiedzieli o tym tylko turyści zakochani w Beskidzie Niskim. Dziś do tej ukrytej w górach wsi łemkowskiej zagląda coraz więcej miłośników historii, ludowej architektury i łemkowskiej kultury, choć w dalszym ciągu osobom niewtajemniczonym trudno jest tu trafić. Gdzie zatem leży Zyndranowa? Ta łemkowska wieś rozłożyła się w dość wąskiej dolinie potoku Panna, w tej części Beskidu Niskiego, który przez niektórych określany jest mianem Dukielskiego. Z Dukli lub z Tylawy do Zyndranowej trafimy bez problemów. Gdy już dotrzemy do Zyndranowej, będziemy mogli zobaczyć kilka gospodarstw skupionych wokół niewielkiej cerkwi oraz dwa muzea: pamiątkową izbę, poświęconą Żydom z Zyndranowej, oraz skansen, znany lepiej jako Muzeum Kultury Łemkowskiej.
Ochrona dziedzictwa narodowego a festiwale folklorystyczne
Muzeum Kultury Łemkowskiej
Założone przez pana Teodora Gocza (Łemka, który powrócił w rodzinne strony) Muzeum Kultury Łemkowskiej jest miejscem wyjątkowym. Najważniejszym „eksponatem” jest tu oryginalna zagroda łemkowska, pochodząca z XIX stulecia. Należała ona do pradziadka obecnego właściciela zagrody i założyciela muzeum. Już w latach 60-tych XX wieku w zagrodzie tej urządzono małe muzeum, które z czasem przekształciło się w interesujący skansen. Co można zobaczyć na jego terenie?
Zwiedzanie rozpoczyna się od wizyty w chyży, w której można zobaczyć „gabinet” – miejsce pracy wiejskiego pisarza oraz ciekawy zbiór dokumentów i zdjęć dotyczących ludności łemkowskiej. W pomieszczeniach gospodarczych czekają z kolei ikony, dawne narzędzia gospodarcze oraz zabytki o charakterze militarnym. Przypominają one o wydarzeniach związanych ze słynną operacją dukielską, która na terenie Beskidu Niskiego stała się przyczyną wielu tragedii. Studnia, wiatrak, cygańska kuźnia wraz z wyposażeniem, pomnik oraz kolekcja krzyży, pochodzących ze zniszczonych cerkwi łemkowskich – oto kolejne ciekawe eksponaty, z którymi można się spotkać na terenie skansenu.
Turyści, których zainteresowała kultura łemkowska, do Zyndranowej wracają chętnie. Panuje tu wyjątkowa atmosfera, a w miejscowym skansenie wciąż dzieje się coś ciekawego. Każda wizyta w tutejszym muzeum staje się niezwykłym doświadczeniem oraz sposobem na zdobycie wielu nowych informacji na temat Łemków i ich losów.
